تحلیل رفتار متقابل (TA) یکی از رویکردهای روان‌درمانی است که توسط اریک برن در دهه ۱۹۵۰ معرفی شد. این نظریه بر پایه‌ی تحلیل رفتارها و تعاملات انسانی شکل گرفته و هدف آن کمک به افراد در درک بهتر از خود و بهبود روابطشان با دیگران است.
در این رویکرد، شخصیت انسان به سه حالت اصلی والد (Parent)، بالغ (Adult) و کودک (Child) تقسیم می‌شود:
حالت والد: شامل باورها، قوانین و رفتارهایی است که از والدین یا افراد مهم دوران کودکی آموخته شده‌اند.
حالت بالغ: بخش منطقی و تحلیلی شخصیت است که بر اساس واقعیت عمل می‌کند.
حالت کودک: شامل احساسات، خواسته‌ها و رفتارهای دوران کودکی است.
تعاملات انسانی در تحلیل رفتار متقابل، به عنوان «تراکنش» تعریف می‌شوند که می‌توانند ساده یا پیچیده باشند. تراکنش‌های ناسازگار یا ناکارآمد ممکن است به تعارضات در روابط منجر شوند. هدف TA، شناسایی این الگوها و تغییر رفتارهای غیرسازنده به رفتارهای مؤثر است.
از دیگر مفاهیم کلیدی TA می‌توان به بازی‌های روانی (الگوهای رفتاری تکراری)، قراردادهای زندگی (تصمیماتی که فرد در کودکی درباره زندگی می‌گیرد) و ضربه‌های روانی اشاره کرد.
تحلیل رفتار متقابل در زمینه‌های مختلفی مانند درمان فردی، زوج‌درمانی، مدیریت، آموزش و رشد شخصی کاربرد دارد و به افراد کمک می‌کند روابط سالم‌تر و پایدارتری ایجاد کنند. این رویکرد به دلیل سادگی در ارائه مفاهیم و تأثیرگذاری بالا، یکی از روش‌های محبوب در روان‌شناسی معاصر است.